Thee, Tisane of Infusie

Kruidenthee

De oorsprong van het thee drinken ligt in China. Al een paar duizend jaren geleden (in 2373 v Chr. om precies te zijn volgens de overleveringen) ontdekte men dat uit de bladeren van de theeplant Camellia sinensis een drank kon worden gemaakt waaraan heilzame krachten werden toegeschreven. Door de tijd heen veranderde dit medicinale gebruik in het nuttigen van thee als genotmiddel en ontstond er ware theecultuur in China met uitgebreide theeceremonies.

Veel later, in de 6^e eeuw begint China met het handelen in thee en waait de theecultuur over naar landen als Japan, Turkije, Rusland, Iran, Portugal en andere Arabische landen. Ook hier ontstaan eigen theeceremonies. In Japan werden deze zelfs verheven tot kunstvorm vol met spirituele rituelen.

De handel met thee verliep voornamelijk uit het invloedrijke noorden. In dit deel van China noemde men deze drank Cha. De landen die de Cha invoerden namen dit woord van de chinezen over. Zo heet een kopje thee in Griekenland bijvoorbeeld “Chai”.

De economische handel in thee verplaatste zich in China langzaam richting het zuiden. Ook zuidelijke buurlanden als Thailand, India, Indonesië en de Filipijnen kwamen met deze drank in aanraking en importeerden thee uit China. Nog weer later, rond 1610 ontdekten Portugese, Nederlandse en Engelse handelaren deze curiositeit en brachten eerste ladingen mee naar Europa. De thee sloeg ook hier aan en in de 17e eeuw begon de VOC grotere hoeveelheden thee naar Nederland te verschepen. Deze kwam uit Batavia, het hoofdkwartier van de Nederlands Oost-Indische Kompagnie op java (Indonisie). Deze werd daar vanuit China heengebracht. Toen in de 18e eeuw steeds meer vraag ontstond naar thee  begon de VOC met invoeren van thee direct uit Guangdong in China en werden op Java en Sumatra eigen theeplantages aangelegd. In het zuiden van China noemden de inwoners thee “Tey”. Deze namen de Europese handelaren mee naar huis en landen als Engeland, Frankrijk, Nederland, Duitsland, Italië en Spanje gebruiken daarom namen die lijken op ‘Tey’ of ‘Ti’.



Cafeïne

Wat thee anders maakt dan andere kruidenaftreksel is onder meer het feit dat thee de stof cafeïne bevat. Deze stof wordt in thee ook wel theïne genoemd en komt in alle thee-varianten voor: zwarte thee, groene thee, witte thee. Behalve in theebladeren en in koffiebonen komt cafeïne ook voor in  maté (matheïne/mateïne), guaraná (guaranine), kolabonen en cacaobonen. Het is een alkaloïde, een wit poeder met een bittere smaak met een milde (psychoactieve) stimulerende werking. Cafeïne stimuleert het centrale zenuwstelsel en zorg voor een  verminderd gevoel van vermoeidheid. Langdurig en overmatige consumptie van cafeïne heeft echter een negatief effect op het geheugen en leervermogen en is verslavend. Ook werkt de stof licht vochtafdrijvend. Op wikipedia vond ik een mooie tabel over de hoeveelheid cafeïne in verschillende producten:

Voedingsmiddel              Milligram cafeïne per 100 ml of 100 g   

Koffie - filter                               70 mg 

Koffie - instant                          50 mg 

Koffie - espresso                     130 mg

Decaffee                                   2,5 mg 

Thee - zwart                               30 mg 

Thee - groen                               15 mg 

Cola                                              10 mg 

IJsthee                                           9 mg     

Energiedrank                              30 mg 

Pure chocolade                         40 mg 

Melkchocolade                          20 mg 

Tisane

Thee is dus van oorsprong een aftreksel van van bladeren van de theeplant Camellia sinensis. Echter ook van vele andere kruiden of planten werden vroeger in Europa aftreksels gemaakt. In eerste instantie waren dit vaak geneeskrachtige brouwsels. Een van deze aftreksels werd door de Griekse arts Hippocrates bijzonder aanbevolen, de zogenaamde πτισάνη (Ptisani). Deze werd gemaakt uit gerst. Gerstewater werd ingezet bij uiteenlopende in- en uitwendige kwalen. Van dit woord is het Franse woord Tisane afgeleid wat heden ten dage gebruikt wordt als synoniem voor een kruidenthee.

Willen we heel correct zijn met het woord `thee´ dan is een thee dus een extract dat is gemaakt van de theeplant. Voor een aftreksel uit andere kruiden dan thee kunnen we het woord Tisane gebruiken. Kruidenthee klopt namelijk ook niet helemaal omdat kruiden en thee eigenlijk twee verschillende dingen zijn.