Yule

Het is bijna eind december en de winter is gekomen. In de natuur is het stil geworden en ook wij vinden het fijn om ons in de  koude tijd van het jaar terug te trekken. Lekker bij de kachel of de openhaard, met een goed op boek op de bank, kaarsjes aan en wat warms om te drinken. In december heb ik, meer als in andere maanden, zin in lekkere geurtjes om me heen van etherische olie, wierook of kruiden.

Sinds ik een jaar of tien geleden een cursus over het roken van kruiden heb gevolgd rook ik rond 21 december ieder jaar mijn huis. Dit prachtige ritueel is al heel oud en stamt mogelijk af van de Kelten die rond 21 december Yule vierden, één van de grote Keltische jaarfeesten.

De Kelten geloofden dat in de langste nacht van het jaar, moeder aarde diep in haar binnenste het Zonnenkind opnieuw baarde en vierden dit met het joelfeest (Yule). Dit feest duurde 12 dagen en nachten. Op deze dagen werden grote vuren aangelegd als symbool voor de zon die weer opnieuw geboren wordt en als overgang naar de tijd waar de dagen weer lengen.

Velen van ons kennen mystieke verhalen rondom Keltische druïden, van heksen en van de grote vuren bij de Germaanse stammen. Het roken werd gezien als middel om een verbinding met de geestenwereld te leggen. Vooral in de tijd rond de equinox en de zonnewende wanneer de sluiers, volgens de verhalen, naar de andere wereld dun zijn, werden gebeden via de rook in de goddelijke wereld getransporteerd. Er werd gerookt om donkere geesten te verdrijven of juist om geesten of goden mild te stemmen, om de goden te huldigen of om de voorouders te gedenken.

De oude rituelen zijn van generatie op generatie overgedragen en we zien er nog steeds flarden van terug in huidige gebruiken. Zo is het in Oostenrijk bij sommige families nog steeds gebruikelijk om in de rauhnächten (tussen 24 december en 6 januari) het huis, de stallen en het erf te roken.

Rookrituelen

In Europa was het, na de christianisering, vooral de katholieke kerk die wierook inzette tijdens kerkdiensten, bij grote feesten of bij zegeningen. Maar ook de gewone mensen, die geen wierook konden betalen hechtten belang aan bepaalde overgeleverde rookrituelen. Niet alleen om huis en haard van kiemen, virussen en bacteriën te bevrijden. Het roken was ook bedoeld om op fijnstoffelijk of energetisch niveau de lucht te reinigen van slechte energie, demonen en geesten. Met name in de rooknachten (tussen 24 december en 6 januari) werd het huis en erf gereinigd en gezegend voor het nieuwe jaar. Hiervoor werd traditioneel gebruik gemaakt van een kruidenwis. Een bundel kruiden die op 21 juni (midzomer) werd geplukt. Traditioneel komen in een kruidenwis 9 verschillende kruiden of een veelvoud daarvan (99) voor. De kruiden die hierin veel voorkwamen zijn: boerenwormkruid, bijvoet, alsem, St. Janskruid, valeriaan en toorts. Na de opkomst van het christendom werd het getal 9 verdrongen door het getal 7. Wil je meer weten over de kruidenwis dan kun je hierover verder lezen in mijn Blog: Litha

Roken van kruiden en hars is van alle tijden en vindt overal op de wereld plaats. Het werd vroeger niet alleen praktisch ingezet om vlees of vis langer houdbaar te maken maar ook om bacteriën en virussen te doden. Ruimtes waar zieken of overleden mensen lagen werden gerookt met een samenstelling uit o.a. jeneverbes, wierook, mirre en duivelsdrek (asafoetida) om de kamer te  desinfecteren te reinigen. In kerken werd gerookt om slechte geuren te verhullen of om verspreiding van ziektes te voorkomen en in de pesttijd branden reusachtige jeneverbesvuren in steden en dorpen die verspreiding van de ziekte tegen moesten gaan. In Namibië heb ik bij een inheemse stam mogen beleven hoe vrouwen het onderlijf reinigen door zichzelf boven een mand met rokende kruiden te plaatsen. Eeuwenoude tradities die nog steeds voortleven.

Sjamanen en medicijnmannen gebruikten rook van planten en harsen om in andere bewustzijnswerelden te kunnen reizen. Het roken hielp om in trance of extase te geraken. Vooral gifplanten werden hiervoor ingezet. Vanwege de sterke hallucinerende werking golden deze planten, die uitsluitend de sjamamen waren voorbehouden, als zeer heilig.

Ook hier in Europa werden kruiden en hars gerookt. In Griekenland bijvoorbeeld, gebruikten de priesteressen in de tempels van Delphi bij het raadplegen van het orakel, bilzekruid. Het verroken van deze plant veroorzaakt hallucinerende voorstellingen, evenals bij andere planten uit de Nachtschaduwfamilie zoals de doornappel en de wolfskers. De priesteressen ademden ook de rook van laurier in om visioenen op te wekken. Het verroken van laurier versterkt de intuïtie en onze bovennatuurlijke zinswaarneming. Deze heksenkruiden hullen zich in ook nu nog in mysterie. 

Ook voor het vee werd het roken ingezet. Zo werd de stal gerookt om slechte geuren te verdrijven en te desinfecteren. In de Duitse literatuur over oude rituelen komt vaak de term ´Neunerlei Holz´ voor. Negen soorten hout van verschillende bomen die tezamen verrookt werden. Zo werd de combinatie van appel, kers, pruim, peer, den, grove den, berk, linde en wilg ingezet tegen ziekte bij dieren. Elders wordt beschreven dat alleen die struiken en bomen die niet op het woord -boom eindigen zoals vlier of jeneverbes hiervoor werden gebruikt. Een zeer oud gebruik waarbij deze Neunhölzer werden ingezet waren de zogenoemde `notfeuer`. Deze noodvuren werden toegepast bij zeer besmettelijke ziektes onder het vee. Hiervoor werden aan het einde van een holle weg grote vuren van ´Neuenrlei Hölzer´ aangelegd en het vee door de kwalmende rook gedreven. 

Roken heeft bij inheemse volken, in Azië, Afrika en in Noord en Zuid Amerika nog steeds zowel een praktische functie en een plek in het dagelijkse leven als ook een diepe spirituele betekenis. Ook nu nog vinden bij ceremonies, feesten, meditaties en andere (religieuze) bijeenkomsten rookrituelen plaats. Zo heeft het roken van wierook in de tempels in Azië een vaste plek binnen religieuze handelingen.

Wellicht leuk om te weten is dat het woord parfum afstamt van het Latijns ‘per fumum’ wat betekent "middels rook". Lang voordat het parfum bestond werd gerookt met kruiden en harsen om een heerlijke geur te verspreiden.

Je eigen rook-ritueel

Roken verbind ons met onszelf, met de planten die gerookt worden en met het universum. Middels roken of smudgen kunnen we ook ons eigen huis en onze eigen aura reinigen. Vooral planten als (witte)salie, bijvoet of hars van naaldbomen kunnen hiervoor gebruikt worden. Als het roken je aanspreekt kun je dit op uiteenlopende manieren vorm geven. Spontaan, je eigen intuïtie volgend of middels vastgelegde rituelen op bepaalde data. Een mooi aanhoudingspunt hiervoor vormt het Keltisch jaarwiel in het algemeen en  21 december in het bijzonder.

Kruiden en harsen

Er zijn een groot aantal kruiden en harsen die je voor verschillende doeleinden kunt gebruiken. Een mooi overzicht vind je op de volgende website `spirituelebeleving. eu`, onder het kopje `Kennisbron-Kruiden en Harsen Betekenis’. Veel kruiden kun je in de natuur zelf verzamelen en drogen en daarna eventueel mengen met wat wierook of mirre voor een iets zoetere geur. Hierna volgt een lijstje met kruiden die je zelf zou kunnen verzamelen en drogen:

• Baldriaan: wortel of bloem
• Bijvoet: blad en bloem
• Verbena officinales: kruid
• Engelwortel: wortel, bloemen en zaden
• Es: zaden en blad
• Fijnspar: hars
• Vlier: bloemen of mark
• St. Janskruid: bloemen
• Koningskaars: bloemen en zaden
• Lavendel: bloemen en bladeren
• Laurier: bladeren Moerasspirea: bloemen
• Pepermun:t kruid
• Maretak: kruid
• Thijm: kruid
• Boerenwormkruid: blad en bloem
• Roos: bloem
• Rozemarijn: topje van de twijgen en blad
• Salie: blad voor de bloei
• Duizendblad: bloem
• Papaver: bloem en zaaddoos
• Jeneverbes: hars en topje van de twijg

Methode

Het roken zelf kun je op verschillende manieren uitvoeren. Je kunt de kruiden voordat je ze droogt met een katoenen draadje samenbinden tot een dikke sigaar, een zogenoemde smudge-stick. Als deze gedroogd is kun je een uiteinde aansteken. Zodra het gaat branden moet je de stick snel doven (zonder water) zodat hij alleen nog gloeit. Vervolgens kun je jezelf, iemand anders of je woning ermee smudgen (reinigen). Houd er wel een schaaltje onder want er kunnen gloeiende deeltjes vanaf vallen. 

Een andere manier om te roken is een schaaltje met schelpenzand te vullen waarop een rookkooltje komt te liggen. Het handigste is om dit kooltje met een tangetje vast te pakken en met een aansteker aan te steken. Als er kleine vonkjes vanaf komen brand het kooltje vanzelf verder. Je kunt het nu op het zand leggen en na zo´n tien minuten wachten is het klaar voor gebruik. Vervolgens leg je hier je er een klein hoopje gedroogde kruiden of hars op en kun je met een veer de rook door de ruimte waaieren.

Zodra de geur branderig wordt schraap je de restanten voorzichtig van het kooltje met bijvoorbeeld een mesje en leg je er weer een klein nieuw hoopje op. Een kooltje brand ongeveer een uur. Soms zijn de brokken hars erg groot. Door de brok hars eerst in de diepvries te leggen kun je haar daarna makkelijker in kleinere stukjes breken.

Tijdens een rook-workshop heb ik geleerd hoe je je huis kunt reinigen en weer kunt harmoniseren. Al naar gelang de grootte van je huis kan dit behoorlijk wat tijd vragen dus ga niet roken als je haast hebt. Neem er de tijd voor zodat je er een fijne ontspannen energie aan mee kunt geven. Je kunt ook mooie muziek opzetten. Allereerst wordt het huis gereinigd van oude, negatieve energie. Zorg ervoor dat de ramen gesloten zijn en begin van boven naar beneden iedere kamer in je huis te roken. In de kamer zelf loop je tegen de wijzers van de klok in. Zodra de rook branderig wordt verwijder je de resten van het kooltje en leg je er een nieuw hoopje op. Na de ronde door het huis zet je alle ramen en deuren wijd open totdat alle rook weg is. Bij de volgende ronde neutraliseer je alle ruimtes door met een liggende acht beweging door de kamer te lopen totdat het er fijn ruikt. Er hoeft geen dikke rook in de ruimte te hangen. Na deze rond sluit je alle deuren en ramen weer. Nu begin je met de laatste ronde: de energieopbouw. Deze keer begin je beneden in het huis en loop je naar boven. In de kamer zelf ga je nu met de klok mee. Tijdens het roken is het mooi om een intentie mee te geven aan je rookritueel: geluk, liefde, zegeningen, gezondheid... 

Roken met een smudge-stick of met een kooltje is vrij intens. Wil je gewoon een lekker geurtje in huis dan kun je ook een theelichtje nemen met daarop een metalen zeefje. Het is een beetje uitproberen wat de fijnste hoogte is tussen het waxinelichtje en het zeefje. Is het te ver weg dan gebeurt er niet veel. Staat de vlam er te dicht onder dan verbrand alles te snel. Gewoon uitproberen wat voor jou fijn is. In plaats van een zeefje kun je ook een stukje aluminiumfolie gebruiken. 

En hou je helemaal niet zo van rook maar wil je wel een lekker geurtje in huis dan zijn etherische oliën misschien iets voor jou. Ik wens je geurende en sfeervolle decemberdagen en een heerlijke energie met kerst in je huis en rond je hart.

Namasté